اطلاعيه شماره 95 تاريخ: 21/12/1387 متوکلوپراميد و عوارض اکستراپيراميدال

اطلاعيه شماره 95

تاريخ: 21/12/1387

متوکلوپراميد و عوارض اکستراپيراميدال

عوارض اکستراپیرامیدال از جمله عوارض ناشی از متوکلوپرامید می باشد که در کودکان و بزرگسالان جوان و متعاقب تزريق وريدي دوزهاي بالاي دارو شايع تر مي باشد و با پرهیز از مصرف غیرضروری این فرآورده به خصوص در کودکان و سالمندان، و نیز کاهش دوز مصرفی و کوتاه نمودن طول مدت درمان، به طور قابل ملاحظه ای قابل پیشگیری می باشد.

به اطلاع همکاران محترم ميرساند که مرکز ADR، از سال 1377 تاکنون، تعداد 226 مورد گزارش عارضه متعاقب مصرف متوکلوپراميد دريافت نموده است که از اين تعداد، 184 مورد (81٪) به صورت عوارض اکستراپيراميدال بوده است. در میان عوارض اکستراپیرامیدال گزارش شده به این مرکز، 108 مورد در گروه سنی زير 18 سال رخ داده است. عوارض اکستراپيراميدال، از جمله عوارض ناشي از مصرف متوکلوپراميد مي باشد که به واسطه مسدود نمودن رسپتورهاي دوپامينرژيک مرکزي رخ مي دهد. لذا توجه همکاران محترم را به نکات ذيل جلب مي نمايد:

1- براساس تحقيقات اخير، متوکلوپراميد شايعترين علت اختلالات حرکتي ناشي از مصرف دارو مي باشد. لازم به ذکر است که در حدود 20٪ بيماران بررسي شده در تحقيقات مذکور، بيش از سه ماه از داروي متوکلوپراميد استفاده نموده اند1.

2- وقوع عوارض اکستراپيراميدال در کودکان، بزرگسالان جوان و متعاقب تزريق وريدي دوزهاي بالاي دارو شايع تر مي باشد، اگرچه ممکن است در تمامي گروه هاي سني، در هر دوز مصرفي و با مصرف خوراکی دارو نیز رخ دهد.

3- عوارض اکستراپيراميدال معمولاً طي 24 الي 48 ساعت از شروع درمان با متوکلوپراميد رخ مي دهد و معمولاً به فاصله 24 ساعت از قطع مصرف دارو، کاهش مي يابد. اغلب بيماران مبتلا به اين عوارض، به سرعت به درمان با ديازپام يا يک داروي با عملکرد آنتي کولينرژيک مانند ديفن هيدرامين يا بنزتروپين پاسخ مثبت مي دهند.

4- عوارض ديستونيک ناشي از درمان با متوکلوپراميد شامل حرکات غيرارادي دستها و/ یا پاها، trismus، تورتيکولي، اسپاسم صورت، برآمدگي و بيرون زدگي متناوب زبان، اختلال در گفتار، opisthotonos و oculogyric crisis مي باشد. عوارض ديستونيک به ندرت ممکن است به صورت انسداد راه هاي هوايي فوقاني به صورت استريدور و ديس پنه، احتمالاً ثانويه به لارنگواسپاسم يا ديستونی سوپراگلوتيک، نمايان شود. ايست قلبي-تنفسي منجر به مرگ نيز حداقل در يک بيمار مبتلا به واکنش ديستونيک حاد گزارش شده است. هم چنین این عارضه به صورت ديستوني حاد همراه با ميوکلونوس و asterixis نيز گزارش شده است.

5- Tardive dyskinesia ناشي از مصرف متوکلوپراميد در سالمندان، به خصوص زنان سالمند، شايع تر می باشد. اين عارضه با تظاهرات باليني به صورت حرکات ديس کينتيک orobuccolingual و گاهي حرکات غيرارادي تنه و / يا انتهاها، یا علائمی نظیر جدا کردن لبها با صدا (ملچ ملچ کردن)، حالتی نظیر ادا درآوردن در صورت، بيرون آوردن متناوب زبان، حرکات سريع چشمها يا چشمک زدن، چين خوردن يا جمع کردن لبها يا اختلال در حرکات انگشتان نمايان مي شود، اين حرکات ممکن است در ظاهر choreoathetotic باشد.

6- خطر بروز Tardive dyskinesia و احتمال غيرقابل بازگشت شدن اين عارضه، با افزايش طول مدت درمان و/ یا افزایش دوز مصرفی دارو، افزايش مي يابد. با اين وجود، اين عارضه مي تواند پس از درمانهاي کوتاه مدت با اين دارو و در دوزهاي کم نيز رخ دهد، اگرچه به نظر مي رسد در درمانهای کوتاه مدت، احتمال بهبود علائم بيشتر است. به طور کلي می توان گفت که بازگشت علائم این عارضه، به ندرت رخ مي دهد و درمان شناخته شده اي براي این عارضه موجود نيست.

7- توصيه مي شود که درمان با متوکلوپراميد بيش از سه ماه به طول نينجامد و در صورت نياز به ادامه درمان، فوايد دارو در مقابل مضار آن سنجيده شود.

8- مصرف متوکلوپرامید در کودکان باید با احتیاط فراوان صورت پذیرد زیرا فراوانی وقوع عوارض اکستراپیرامیدال در این گروه سنی افزایش می یابد.

9- مصرف همزمان متوکلوپرامید و داروهای مسبب عوارض اکستراپیرامیدال (مانند فنوتیازین ها و بوتیروفنونها) ممنوع می باشد.

Reference: 1. www.fda.gov/Medwatch

مرکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها

معاونت غذا و دارو- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي