اطلاعیه شماره 81 تاريخ : ۳۱/4/1387 سندرم استیونس جانسون و نکرولیز اپیدرمی سمی ناشي از داروها

اطلاعيه شماره 81

تاريخ: ۳۱/4/1387

سندرم استیونس جانسون و نکرولیز اپیدرمی سمی ناشي از داروها

سندرم استیونس جانسون و نکرولیز اپیدرمی سمی از جمله عوارض دارویی شدید و تهدید کننده حیات می باشند که تاکنون طی 99 مورد گزارش ارسالی (مشتمل بر 6 مورد مرگ) در مرکز ADR به ثبت رسیده اند. توجه به اولین علائم این عوارض و قطع مصرف به موقع دارو،  توجه به سابقه حساسيت دارويي بيمار و  اجتناب از تجويز فرآورده های دارویی در موارد غير ضروري و خارج از انديکاسيونهای مربوطه مي تواند منجر به کاهش فراواني وقوع و یا شدت بروز  اين عوارض گردد.

به اطلاع همکاران محترم می رساند مرکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته داروها طي ۱۰ سال گذشته، 9۹ مورد گزارش عوارض  جدی و خطرناک به صورت سندرم استیونس- جانسون (۸۹ مورد) و نکرولیز اپیدرمی سمی (۱۰ مورد) دریافت نموده است که متأسفانه در ۶ مورد منجر به مرگ بیماران گشته است. لذا به منظور پيشگيري از پيامدهاي شديد ناشي از اين قبيل عوارض توجه همکاران محترم را به نکات زير جلب مي نمايد:

۱. سندرم استیونس- جانسون و فرم پیشرونده آن، نکرولیز اپیدرمی سمی عارضه اي است که پوست و غشاهای مخاطی را درگیر می نمايد. شروع اين سندرم ناگهانی بوده، تب و علائم شبه آنفلوانزا (گلودرد، احساس کسالت و ...) اغلب چند روز قبل از ظهور ضایعات پوستی بروز می نمایند. این سندرم با ضایعات تاولی، ورقه ورقه شدن و سوختگی شدید پوست همراه می باشد و معمولاً دو یا تعداد بیشتری از سطوح مخاطی (اغلب مخاط دهان و ملتحمه) درگیر می شوند. کوری، آسیب بافت مری یا ریه، سندرم ديسترس تنفسی شدید، آرتریت، آسیب کلیوی، اختلالات آب و الكتروليت از جمله اختلالات همراه این بیماری می باشند. میزان مرگ در سندرم استیونس- جانسون، ۵% و در نکرولیز اپیدرمی سمی، 30% تخمين زده مي شود. علت عمده مرگ، عفونت، توکسمي، آسيب کليوي و اختلالات آب و الکتروليت ها مي باشد.

۲. در ميان گزارشهاي ارسالي به مرکز ADR، داروي کوتریموکسازول (۲۳ مورد)، کاربامازپین (۱۸ مورد)، لاموتریژین (۱۶ مورد)، فنوباربیتال (۱۰ مورد)، فنی توئین (۷ مورد) و پني سيلين (۴ مورد) مسبب بیشترین تعداد گزارش سندرم استیونس- جانسون و نکرولیز اپیدرمی سمی به ثبت رسيده در مرکز ADR مي باشند. ساير داروهاي مشکوک به ايجاد اين عوارض در گزارشهاي ارسالي شامل آمپي سيلين، آموکسي سيلين، کاپتوپريل، سفيکسيم، سفترياکسون، سيپروفلوکساسين، کلونازپام، مفناميک اسيد، ايندومتاسين، آلوپورينول، سديم والپروات، نويراپين، سولفاسالازين و ايمي پرامين مي باشند.

۳. داروهاي مسبب ايجاد عارضه در موارد مرگ گزارش شده به مرکز شامل لاموتريژين (دو مورد کودک ۳ و ۹ ساله)، پني سيلين (يک مورد کودک ۵ ساله)، فنوباربيتال (يک مورد کودک ۳ ساله)، سفپيم (يک مورد کودک ۴ ساله) و کوتريموکسازول (يک مورد خانم ۲۶ ساله) مي باشند.

۴. از آنجايي که حداقل در سه مورد از موارد مرگ گزارش شده به اين مرکز و نيز در تعداد قابل توجهي از ساير موارد به ثبت رسيده، بروز اولين علائم اين عارضه ( به صورت تب و بثورات پوستي ) مورد توجه قرار نگرفته است و تشخيص هايي نظير سرخک، مخملک، آبله مرغان براي بيمار مطرح گشته که منجر به ادامه مصرف دارو و پيشرفت علائم شده است، اکيدا توصیه می گردد در تشخیص افتراقی ضایعات پوستی، عوارض دارویی مد نظر قرار گرفته، به منظور پیشگیری از پیشرفت عارضه، با مشاهده اولین علائم، حتی الامکان مصرف دارو قطع گردد. قطع مصرف به موقع دارو، به ميزان قابل توجهي از وقوع مرگ ناشي از اين عارضه مي کاهد.

۵. از جمله عوامل مستعد کننده ابتلا به سندرم استيونس-جانسون مي توان به عفونتهاي ويروسي، بيماريهاي تضعيف کننده سيستم ايمني بدن، ويروس HIV ، لوپوس اريتماتوز سيستميک و فاکتورهاي ژنتيکي (واجدين ژن HLA-B12) اشاره نمود.

۶. به منظور پيشگيري از بروز مجدد اين عوارض، بايستي از مصرف مجدد فرآورده مسبب ايجاد عارضه و حتی الامکان داروهاي ديگر از همان دسته دارويي خودداري نمود زيرا امکان عود اين عارضه با مصرف آن دارو يا داروهاي با ساختار شيميايي مشابه وجود دارد. بروز مجدد اين عارضه معمولا شديدتر از اولين رويداد بوده، در بسياري از موارد مي تواند کشنده باشد.

۷. همواره به خاطر داشته باشيد اجتناب از تجويز غير ضروري فرآورده هاي دارويي، منجر به کاهش وقوع عوارض شديد و کشنده ناشي از آنها مي گردد.

معاونت غذا و دارو- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي