تاریخچه انجمن علمی گوش و گلو و بینی و جراحی سر و گردن ایران

قبل از سال 1333 تعداد متخصصان گوش و گلو و بینی در ایران از بیست نفر تجاوز نمی کرد در ایران دو بخش تخصصی برای این رشته بیشتر نبود که هر دو در تهران یکی در بیمارستان امیر اعلم و دیگری در بیمارستان فارابی فعالیت داشت.گرچه تعدادی از متخصصان این رشته که در خارج فارغ التحصیل شده بودند به صورت آزاد آنها هم باز در تهران در مطب شخصی مریض می پذیرفتند ولی هیچیک جذب دانشگاهها نشده بودند. از راه اندازی دانشکده های پزشکی در شهرستانها مثل تبریز و شیراز چندسالی بیش نمی گذشت. دانشگاه شهید بهشتی که در آن زمان به نام دانشگاه ملی نامیده می شد تازه افتتاح شده بودولی هیچ یک از این سه دانشگاه فارغ التحصیل متخصص در رشته گوش و گلو و بینی نداشتند. هر دو بخش گوش و گلو و بینی تهران تابع استاد کرسی دانشکده ی پزشکی بودند (که امروزه به نام مدیریت گروه نامیده می شود.) با این مقدمه طبیعی است قبول داشته باشیم که آن موقع نه از برگزاری جلسات علمی خبری بوده و نه تلاشی برای همبستگی و تشکیل انجمن صنفی.

اولین کسی که به فکر تشکیل جلسات علمی افتاد زنده یاد دکتر حسین مرشد بود که در آن زمان به عنوان متخصص گوش و گلو و بینی در بهداری ارتش فعالیت می کرد و هنوز به دانشگاه تهران منتقل نشده بود. بهداری ارتش در آن زمان یک بخش به نام بخش چشم و گلو و بینی بیشتر نداشت. رئیس این بخش مرحوم سرلشگر دکتر کنی متخصص چشم بود ولی دکتر مرشد در این بخش مستقلاً با ایشان همکاری می کرد بخش چشم و گوش و گلو و  بینی ارتش دو سه اتاق بیشتر نداشت دکتر مرشد با علاقه ای که برای برگزاری جلسات علمی داشت یکی از این اتاقها را انتخاب و صندلی چید و از همه همکاران دعوت کرد که به طور  هفتگی پنج شنبه شب ها در بهداری ارتش حضور به هم رسانند.

در اولین جلسه این اتاق به شدت تاریک بود. دکتر مرشد با گذاشتن یک صندلی در یک اتاق دیگر و رفتن روی صندلی لامپ برق آن اتاق را باز کرد و به اتاق کنفرانس گوش و گلو و بینی آورد. استقبال همکاران و رزیدنتها که سابقا به آنها اسیستان گفته می شد و حتی برخی دانشجویان پزشکی که خبردار شده بودند از این جلسه پزشکی ارتش بی سابقه بود و هفته ها ادامه داشت و اساتید به بحث درباره ی مسائل گوش و گلو و بینی، معرفی بیمار و تجربیات شخصی می پرداختند. مرحوم پروفسور جمشید اعلم استاد کرسی دانشکده پزشکی تهران ابراز تمایل نمود که این جلسات به بیمارستان امیر اعلم منتقل شود و سه شنبه شب ها را به این برنامه اختصاص داد.

طبیعی است چون بیمارستان امیر اعلم امکانات بهتری داشت تعداد بیشتری از همکاران متخصص چه آزاد و چه شاغل در دانشکده پزشکی به طور مرتب در این جلسات شرکت می کردند پس از یکی دوماه در یکی از این جلسات که مورد استقبال قرار گرفته بود فکر تشکیل انجمنی برای گردهمایی دائمی متخصصان گوش و گلو و بینی به اذهان خطور نمود بدین نحو در سال 1333 شمسی بود که شالوده بنای انجمن علمی گوش و گلو و بینی و جراحی سر و گردن فعلی ریخته شد. در همین ایام دکتر مرشد از ارتش استفا داد و به دانشگاه تهران آمد و به عنوان رئیس درمانگاه (مقامی پایین تر از دانشیاری ولی بالاتر از استادیاری) در بیمارستان امیراعلم مشغول به کار شد. پایمردی و تشویق او بود که برگزاری جلسات علمی هفتگی را تضمینمی کرد.

در اینجا بد نیست اسامی متخصصان هیئت علمی و پزشکان آزاد سال 1333 را تا آنجا که حافظه یاری میکند به اطلاع برسانم. اغلب این بزرگواران درگذشته اند ولی خداوند برای آنان که هنوز  زنده هستند عمر طولانی مرحمت نماید.

در بیمارستان امیر اعلم: پرفسور جمشید اعلم (استاد) دکتر غلامحسین علیم مروستی و دکتر عبدالحسین طباطبایی (دانشیار) دکتر تقی منتخب و دکتر حسین مرشد ( رؤسای درمانگاه) دکتر راول مقصودی، دکتر حسین آریا، دکتر محمد نبی ادیب (پزشکان بخش)

در بیمارستان فارابی: دکتر عبدالرضا نایینی (استاد) ( ایشان متخصص جراحی عمومی بودند ولی با گذراندن دوره ی تخصص گوش و گلو وبینی به کرسی گوش و گلو پیوستند) دکترکوثر، و دکتر جواد امینی  (رؤسای درمانگاه) دکتر حسین خلیلی و دکتر ربوبی ( پزشکان بخش)

پزشکان دیگر: دکتر خالاطیان، دکتر نیک نفس ( از وزارت بهداری) دکتر زندی حقیقی( از شهربانی) دکتر فاریاب و دکتر پژوهی ( پزشکان آزاد)

بیش از چند ماه از جلسات مرتب علمی هفتگی نگذشته بود که با توجه و استقبال و علاقه همکاران فکر تشکیل انجمنی به نام گوش و گلو و بینی به اذهان خطور نمود. مسلماً ایده چنین برنامه ای را مرحوم دکتر مرشد به پرفسور اعلم داده بود ولی این پروفسور بود که در انتهای یکی از جلسات سه شنبه شب این فکر را مطرح کرد که همه پسندیدند و تأیید کردند. قرار شد در هفته بعد انتخابات صورت گیرد. البته انتخاباتی که هفته بعد انجام شد به صورت تبادل نظر شفاهی بود و شباهتی به انتخابات مدون فعلی که شامل اخذ رأی کتبی از تمامی شرکت کنندگان است نداشت. مرحوم دکتر مروستی پرفسور جمشید اعلم را به عنوان رئیس انجمن پیشنهاد نمود که همه قبول کردند. آقای پروفسور بعد از تشکر خواهش کرد همکارانی که علاقه مندند به عضویت در هیئت مدیره درآیند خود را معرفی کنند و ادامه داد که ایشان برای دبیری انجمن دکتر ناصر معین زاده را معرفی می کند که مورد قبول حضار قرار گرفت. آقای دکتر نیک نفس و چند نفر دیگر داوطلب عضویت در هیئت مدیره شدند که به همان نحو تصویب شد. مرحوم دکتر نیک نفس گفت من به هیئت مدیره می آیم که حداقل یک نفر باشد که از تکروی و انحصار طلبی جلوگیری کند بنابراین در سال 1333 رسماً انجمنی که امروز به نام انجمن علمی گوش و گلو و بینی و جراحی سر و گردن نامیده می شود متولد شد. دکتر جمشید اعلم و دکتر ناصر معین زاده به مدت شانزده سال هر دو مسئولیت را به عهده داشتند که البته هر سه سال یک مرتبه بقیه اعضاء هیئت مدیره جا به جا یا تعویض می شدند. از فعالیت های شانزده سال این آقایان ایجاد ارتباط با آیفوس (فدراسیون بین المللی انجمن های علمی گوش و گلو و بینی و جراحی سر و گردن) و پرداخت حق عضویت آن و دیگر مکاتبه با همکاران شهرستانی برای تشکیل انجمن درآن شهرستان و استان مربوطه بود به شرطی که چهار نفر یا بیشتر متخصص داشته باشد. البته به همان سبک و سیاق در بسیاری از شهرستانها انجمن تشکیل شد ولی طبیعی است که طبعاً به دلیل کمی تعداد عضو  نمی توانستند فعالیتهای چشمگیری داشته باشند.

در سال 1349 که پرو فسور اعلم به مجلس  سنا راه یافته بود و در عین حال اداره دپارتمان گوش و گلو بینی دانشگاه تهران را هم به عهده داشت ( در آن زمان مقام استادی دانشگاه مادام العمر بود ) طبعا علاقه مند بود که شخص دیگری ریاست انجمن را به عهده بگیرد که در سال 1349 مرحوم دکتر تقی منتخب به عنوان رئیس و دکتر حبیب الله مدرس موسوی به عنوان دبیر انتخاب شدند و دوره ی فعالیت آنان تا سال 1356 طول کشید. دکتر منتخب که خود علاقه ی ویژه ای به کنگره های جهانی گوش و گلو و بینی آیفوس که هر چهار سال یک مرتبه برگزار می شد نشان می داد و در تمام آنها شرکت می کرد از دکتر موسوی خواست که با فراخوانی داوطلبان ، آنها را به کشور برزیل که یک سال بعد کنگره جهانی در شهر ریودوژانیرو برگزار می شد ببرد.

دکتر موسوی برای اولیت دفعه تور علمی تخصصی جالب را راه انداخت و  تعداد قابل توجهی از همکارن را به برزیل برد و در کشور آمریکا هم گردش داد. در سال  1356 که اولین کنگره بین المللی گوش و گلو و بینی به ریاست دکتر مرشد و محمد حسن خالصی در تهران برگزار شد و اساتیدی مثل شوکنکت از آمریکا و پیالو از فرانسه و فیش از زوریخ سوییس در آن شرکت کردند انتخابات دیگری صورت گرفت و دکتر مرشد به عنوان رئیس انجمن و دکتر علی آقا محمدی به عنوان دبیر انتخاب شدند. دکتر آقا محمدی جوان فعال و سازنده ای بود و به آرشیو و دبیرخانه انجمن سر و صورتی داد که متأسفانه به دلیل بیماری مجبور به مسافرت و عزیمت به آمریکا گردید و دکتر هبت الدین برقعی که عضو هیئت مدیره بود به جای او به دبیری انتخاب گردید مدت فعالیت دکتر حسین مرشد چهار سال طول کشید که هم در زمان او بود جلسات کنفرانس متعدد و کنگره های علمی داخلی در تهران و شهرستانها براه افتاد. گفته شد که دکتر مرشد از ابتدا علاقمند و عاشق چنین برنامه هایی بود. در سال 1370 با یک انتخابات مهم دکتر میر عابدی به عنوان رئیس و دکتر سید مجید احمدی زاده به عنوان دبیر انتخاب شدند. در زمان این دو عزیزان بود که محل ثابتی را به عنوان دبیرخانه انجمن اختصاص دادند. با وجود فعالیت متعدد دکتر احمدی زاده شاید به دلیل کمی بودجه (چه برای دریافت حق عضویت تلاش زیادی انجام نمی شد) و پیدا نکردن محل مناسب بالاخره دکتر میر عابدی در محل مطب خود در خیابان طالقانی اتاقی را بدین منظور آماده کرد و برای اولین مرتبه تابلو انجمن گوش و گلو وبینی ایران به دیوار نصب شد.از فعالیت دیگرشان تشکیل دبیرخانه مرتب، استخدام منشی و بایگانی کامپیوتریزه بود.برای همه اعضا  کارت عضویت دو زبانه صادر شد. آرم و مهر بسیار زیبایی برا ی انجمن سفارش دادند و در مدت تقبل مسئولیت آنان بود که موجودیت انجمن در کمیسیون ماده 10 وزارت کشور به ثبت رسید در این آرم زیبا سال 1975 میلادی به عنوان سال به ثبت رسیدن انجمن قید شده است. دکتر میر عابدی برای اولین مرتبه کنگره بزرگی را در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار کرد که اغلب متخصصان گوش و گلو و بینی در آن شرکت نمودند.

انتخابات بعدی در سال 1373 تحت نظر وزارت کشور و به صورتی مدون انجام شد که در آن دکتر محمد حسن خالصی به عنوان رئیس و دکتر هوشنگ بدیعی به عنوان دبیر انتخاب شدند. ماجرای از آن سال به بعد را همه همکاران معاصر خود بهتر می دانند. بعدها مجوز صدور پروانه انجمن های به پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تفویض گردید.در زمان وزارت دکتر محمد فرهادی بود که جراحی سر و گردن هم به عنوان انجمن علمی گوش و گلو و بینی ایران اضافه شد.

نوشته دکتر هوشنگ بدیعی-متخصص گوش وحلق وبینی