1- ویروس HTLV1 چیست ؟ نام کامل این ویروس، ویروس لنفوسیت T انسان و یکی از اعضای خانواده رترو ویروس هاست. رترو ویروس ها خانواده ای متشکل از تعداد زیادی ویروس در مهره داران می باشند که ویژگی های بسیار متفاوتی دارند. عفونت با بعضی از آنها در کسر بزرگی از افراد آلوده در سراسر عمر بیماری آشکاری ایجاد نمی کند. مثلا ویروسی مانند HTLV/1 فقط در حدود 5-1% از افراد آلوده آن هم در مدت بسیار طولانی(30-20سال) ممکن است بیماری های وابسته را ایجاد نماید.
2- این ویروس توسط چه کسی و در چه زمانی کشف شده است ؟ این ویروس اولین بار در سال 1980 میلادی در امریکا و آزمایشگاه دکتر گالو (Gallo) توسط برنارد پویز(Bernard Poiesz) کشف شد.
3- شیوع جغرافیایی این ویروس در جهان و منطقه و کشور ما چگونه است ؟ویروس HTLV/1 گسترش جهانی داشته ودر حال حاضر تعداد افراد آلوده به آن در سراسر جهان بین 15 تا 20 میلیون نفر براورد می شود. علی رغم اینکه عفونت در برخی مناطق جهان مانند حوزه دریای کاراییب، جنوب ژاپن ، شمال شرق ایران و افریقای مرکزی اندمیک اعلام شده است ولی شیوع آن در این مناطق متفاوت می باشد . برای مثال شیوع در ژاپن 10 تا 30% ، منطقه ی کاراییب 6% ، برخی کشور های افریقایی 5% و در قاره اقیانوسیه کمتر از 5% گزارش شده است. در ایران بر اساس مطالعات انجام شده در منطقه اندمیک در سالهای اخیر میزان آلودگی در جمعیت عمومی 1/2% بوده است.
4- راههای عمده انتقال این ویروس کدامند ؟ ویروس HTLV/1 در داخل بدن موجود زنده بصورت آزاد در سرم دیده نمی شود و بصورت داخل سلولی است. لذا انتقال نیز از طریق ویروس آزاد انجام نمی شود و انتقال فقط از طریق سلول آلوده به ویروس صورت می گیرد.
راه های عمده انتقال عبارتند از:
5- سیر بیماریزایی و پیش آگهی ابتلا به این ویروس چیست ؟ اغلب مبتلایان به عفونت HTLV/1 در تمام عمر خود بدون علامت باقی می مانند (99-95%)و تنها درصد کمی از آنها دچار عوارض ناشی از این ویروس می شوند. در واقع بسیاری از افراد آلوده به این ویروس از ابتلای خود اطلاعی ندارند و آلودگی آنان ممکن است بطور اتفاقی مثلا پس از انجام آزمایش یا اهدای خون مشخص شود.علت اینکه یک فرد آلوده به ویروس چگونه یک ناقل بدون علامت باقی می ماند و یا اینکه به برخی از بیماری های وابسته و با چه شدتی مبتلا می شود مشخص نیست و به عوامل اختصاصی میزبان و فاکتورهای اختصاصی مربوط به ویروس بستگی دارد.ارتباط آلودگی به ویروس HTLV/1 با طیف وسیعی از اختلالات کلینیکی مطرح شده است ولی بیش از همه در مورد ارتباط آن با ATL ( لوکمی – لنفوم سلول T بالغین ) و ) HAM/TSP میلوپاتی وابسته به HTLV1 ) اتفاق نظر وجود دارد.
6- راههای پیشگیری از ابتلا به این ویروس کدامند ؟ آیا برای پیشگیری از انتقال واکسن و یا دارویی وجود دارد ؟ در پیشگیری اولیه که هدف جلوگیری از ایجاد بیماری است رعایت این موارد لازم است:
7- در انتقال خون چه اقداماتی برای پیشگیری از گسترش انتقال این ویروس انجام می شود ؟ سازمان انتقال خون ایران علاوه بر انجام روش های پیشرفته آزمایشگاهی که برای شناسایی عوامل بیماری زای منتقله از راه خون از جمله HTLV/1 بکار می گیرد مقررات سختگیرانه ای را در پذیرش داوطلبان اهدای خون رعایت نموده و از پذیرش افراد دارای احتمال خطر آلودگی نیز خودداری می کند و با اجرای دستورالعمل خودحذفی محرمانه این مهم را تقویت می نماید. به این ترتیب احتمال انتقال آلودگی در فاز پنجره نیز کاهش می یابد. کاهش شیوع آلودگی در اهداکنندگان خون طی سال های اخیر نیز موید این مطلب می باشد.
دکتر ریحانه بازرگانی – مسئول بخش آموزش و پژوهش انتقال خون خراسان رضوی