مقاله ها

پزشکی شخص محور انقلابی در عرصه پزشکی است

پزشکی شخص محور انقلابی در عرصه پزشکی است

معاون آموزشی سازمان نظام پزشکی مشهد، پزشکی شخص محوررا آینده پزشکی خواند و گفت: پزشکی فرد محور یک رویکرد جدید و انقلابی در عرصه علوم پزشکی است.

دکتر بیتا میرزایی در مراسم افتتاحیه دومین کنگره کشوری «پزشکی شخص محور و رویکردهای نوین» همچنین بیان کرد: به دلیل اهمیت این موضوع، کنگره سالانه علمی آموزشی سازمان نظام پزشکی مشهد که بزرگترین کنگره برگزار شده تا کنون از سوی نظام پزشکی شهر است به «پزشکی شخص محور و رویکردهای نوین» اختصاص یافته است.

وی در توضیح اهمیت پزشکی شخص محور که موضوع این کنگره ی کشوری 3روزه است؛ گفت: در پزشکی فرد محور از مشخصات ژنتیکی، محیط و شیوه زندگی فردی برای طراحی و هدایت برنامه‌های پیشگیری بهنگام، تشخیص زودرس بیماری های مزمن به ویژه دیابت، چاقی، استئوپروز و بیماری های صعب العلاج از جمله سرطان ها و هدفمند نمودن تجویز داروها، انتخاب نوع درمان، تنظیم دوز مناسب دارو و ... استفاده می کند. به زبان ساده، درمان یک پروتکل انعطاف پذیر خواهد داشت که می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

وی افزود: مفاهیم پزشکی فرد محور به روش های مختلف در پزشکی جدید و همچنین در حوزه مراقبت های بهداشتی استفاده می شود. این مراقبت ها به خصوص در حیطه پیشگیری، پیش بینی آینده بیماری، درمان دقیق و مناسب کاربرد دارد.

دکتر میرزایی در خصوص کاربرد پزشکی فرد محور درتشخیص و مداخله درمانی گفت: در این رویکرد ژنوم فرد مورد نظر با ژنوم های مرجع مقایسه می شود و بر اساس اطلاعات به دست آمده می توان به طریق مناسب و اختصاصی به درمان فرد پرداخت. در واقع ماهیت ژنتیکی فرد استراتژی درمان را مشخص می کند. یک جنبه از پزشکی فرد محور بهره گیری از فارماکوژنومیک است. در این شیوه با استفاده و آگاهی از توالی ژنوم، فرد به صورت آگاهانه داروی متناسب ارائه می شود. در پزشکی معمول، در اغلب موارد دارو با این ایده تجویز می شود که گویی تاثیر دارو برای همه افراد یکسان است. اما در واقع این گونه نیست و هر فرد بسته به ماهیت بیان ژنی، شرایط محیطی، عادات غذایی، بیماریهای زمینه ای، جغرافیای زندگی و... پاسخی که به دارو می‌دهد؛ متفاوت است. لذا عوامل مختلفی باید درنظر گرفته شود برای مثال بسته به شرایط فردعوارض جانبی، مقدار مورد نیاز مصرف دارو، احتمال موفقیت آمیز بودن درمان و پیش آگهی بیماری، همه و همه منحصر به فرد خواهد بود. لذا استفاده از پزشکی فرد محور نه تنها در درمان کاربرد دارد بلکه می توان از آن در پیشگیری از بروز بیماری و یا پیشگیری از پیشرفت بیماری نیز استفاده کرد.

وی با تاکید بر اینکه پزشکی فردمحور انقلابی بزرگ در عرصه پزشکی است؛ گفت: پزشکی فردمحور در حوزه دارو اثرگذاری بسیار زیادی خواهد داشت. استفاده از دانش ژنومیک در طراحی دارو های جدید و فرآیند پذیرفته شدن دارو توسط مراجع نظام سلامت نقش بزرگی ایفا خواهد کرد. در رویکرد شخص محور، با استفاده از توالی های ژنومیک بیماران در زمان تولید دارو می توان افراد یک جمعیت را به دسته های گوناگون تقسیم کرد و بر اساس آن پیش بینی کرد که این دارو به چه شکل می بایست طراحی شود و در کاربری بالینی آن بیماران مناسب را باید انتخاب کرد. به نحوی که دارو تاثیر بهتر و عوارض کمتری داشته باشد. در پزشکی معمول امروز در بسیاری موارد پزشکان از بین دارو های در دسترس با تجویزهای کم عارضه تر شروع کرده تا مناسب ترین دارو را برای بیمار انتخاب کنند. اما با پزشکی فرد محور می توان قبل از استفاده از دارو تاثیر آن را پیش بینی کرد و مناسب ترین دارو را برای بیمار انتخاب کرد. در واقع امید آن است که پزشکی فردمحوردرمان مناسب، داروی مناسب با دوز مناسب و بیمار مناسب را مشخص کند. برای مثال در گذشته تامکسیفن برای بیماران مبتلا به سرطان سینه که ER+ بودند استفاده می شد اما ۶۵% آن ها به این دارو مقاوم می شدند. در صورتی که در مطالعات اخیر مشخص شده است که برخی جهش ها در یکی از ژن ها منجر به بروز این مقاومت می شود. لذا اکنون بیماران می بایست ابتدا از این نظر بررسی و تنها در صورتی که از تاثیر دارو اطمینان حاصل شود مورد درمان توسط تامکسیفن قرار گیرند. کاربرد دیگر پزشکی فرد محور در عرصه فارماکوژنتیک طراحی اختصاصی و ترکیب دارویی برای یک فرد مشخص است. این کاربرد بر خلاف موارد ذکر شده قبلی محدود به یک فرد خاص بوده و تولید دارو در بعد انبوه نیست.

معاون آموزشی سازمان نظام پزشکی مشهد در خصوص نقش رویکرد شخص محور در تبعیت از درمان و موفقیت درمان در بیماریهای مزمن گفت: به نظر می رسد بیشترین توفیق طب در درمان بیماریهای حاد و عفونی بوده و در درمان بیماریهای مزمن با نوعی ناتوانی و بن بست متعدد مواجه شده است. نگاه شخص محور به بیماریهای مزمن با توجه به جنبه های زیستی، روانی، اجتماعی، بیماریهای مزمن خواهد توانست برخی چالش ها و بن بست های درمان این بیماریها را برطرف سازد.

دکتر میرزائی از کاربرد های دیگر پزشکی فرد محور را در حوزه پیشگیری و درمان سرطان بیان کرن و افزود: در رویکرد پزشکی فردمحور درمان سرطان مراقبت‌های بهداشتی برای هر بیمار به صورت منحصر به فرد و در ترکیب با سایر روش ها لحاظ می‌شود. در این رویکرد ویژگی‌های منحصر به فرد بیوشیمیایی و بیولوژیکی هر فرد،توجه به ارزش‌ها و دیدگاه‌های بیمار، تصمیمات بیمار و خانواده‌اش و وضعیت روانی او در انتخاب روش درمان در نظر گرفته می‌شود. در واقع این رویکرد توجه به نیازهای فردی بیمار بر اساس جمعیت شناسی، بیولوژی، نوع تومور و ترجیحات فردی بیمار اهمیت دارد. از سوی دیگر پزشک از معیارهای دقیق و پیش بینی شده‌ی قبلی استفاده نمی‌کند بلکه با مشاوره و ارائه‌ی راهنمایی‌های لازم بیمار را در تصمیم‌گیری و آمادگی‌های پیش از درمان دخیل می‌سازد.

معیارهای متفاوتی که در بررسی اثر پزشکی شخص محور در درمان بیماری های مزمن استفاده می‌شود برخلاف معیارهای پیشین که بر مبنای درصد مرگ و میر بیماران و یا سالهای زنده ماندن پس از بیماری اندازه‌گیری می‌شد بر مبنای معیارهای جدیدی است که نه صرفا زمان زنده ماندن فرد بلکه کیفیت زندگی فرد را ملاک قضاوت قرار می‌دهد.

وی در خصوص چالشهای رویکرد شخص محور در پزشکی بیان کرد: در هر مسیر جدیدی چالشهای مختلفی وجود دارد و از آنجا که پزشکی فرد محور بتدریج جایگاه و ماربرد خود را در طب تبیین کرده است؛ به نظر می رسد یکی از عمده ترین عرصه های پزشکی در آینده نزدیک باشد. با این وجود استفاده از آن همراه چالش های جدی است. یکی از این چالش ها نکات مرتبط با حفظ حریم خصوصی افراد است. این موضوع به این دلیل است که در هر درمان اطلاعات از وضعیت ژنتیکی فرد، مورد نیاز است و این موضوع به معنای ورود به حریم خصوصی افراد است که بنابراین آنان قبل از هر اقدام می بایست از جوانب آن آگاه باشند. نکته دیگر آن است که اطلاعات ژنومیک از حجم بسیار زیاد برخوردارند و استفاده مناسب و موثر از آنها نیازمند دانش بالا در حوزه نرم افزار و نیز برخورداری از زیر ساخت مناسب در این ارتباط خواهد بود. ضمن اینکه استفاده نامناسب از این اطلاعات نیز مساله‌ای است که نگران کننده است.

وی همچنین در خصوص کنگره بیان کرد: در این کنگره‌ی سه روزه 16 پنل تخصصی با حضور بیش از 80 نفر از اساتید صاحبنظر در رشته های مختلف برگزار خواهد شد. همچنین 11 کارگاه آموزشی در حاشیه کنگره در راستای توانمندسازی جامعه پزشکی برگزار می‌شود.معان آموزشــی ســازمان نظام پزشــکی مشهد گفت: یکی از تفاوتهای این کنگره با سال گذشته، دریافت مقــالات علمــی، پژوهشــی جامعــه پزشــکی و ارائــه مقاله هــای منتخــب و در نهایت معرفی مقــالات برتر اســت کــه مورد تأیید تیــم داوری کمیتــه علمی کنگره قــرار گرفتــه اســت. همچنیــن در بخــش دانشــجویی، مشارکت دانشجویان گروه های مختلف پزشکی را در این رویداد علمی آموزشــی خواهیم داشت. مشارکت دانشجویان، امکان همراهی و تعامل نسلهای گذشته تــا حــال و آینده جامعه پزشــکی را در انتقــال دانش و تجربه فراهم خواهد کرد. این کنگره سراسری ۱۲امتیاز بازآموزی برای کلیه شرکت کننده ها از گروه های مختلف جامعه پزشکی دربرخواهد داشت. گفتنی است کنگره کشوری «پزشکی شخصمحور و رویکردهای نوین» با حضور بیش از 1200 نفر از اعضای جامعه پزشکی در تاریــخ ۳۰آبــان تــا ۲آذرمــاه ۱۴۰۳در محــل مرکــز بینالمللی همایشهای شهدای سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد (برج سپید) در حال برگزاری است.

م