مقاله ها

یک نفر از هر 10 نفر خانم مبتلا به اندومتریوز است

یک نفر از هر 10 نفر خانم مبتلا به اندومتریوز است

استاد گروه زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، گفت: حدود یک نفر از هر 10 نفر خانم به بیماری اندومتریوز مبتلا می شوند و چون این بیماری، یک بیماری شایع در زنان محسوب می شود، باید خانم ها نسبت به این بیماری آگاهی و اطلاعات لازم را داشته باشند.

به گزارش روابط عمومی سازمان نظام پزشکی مشهد، دکتر لیلی حفیظی به مناسبت هفته ملی سلامت زنان در جمع خبرنگاران در تعریف بیماری اندومتریوز گفت: در این بیماری، بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) در خارج از رحم رشد می کند. این اندومتر نابجای خارج رحمی، طی قاعدگی همانند بافت داخل رحمی خونریزی کرده و ایجاد درد می‌کند. این شرایط سبب تحریک بافت های اطراف شده و ایجاد التهاب و چسبندگی می کند. همین مسئله سبب پیشرفت بیماری و درگیری ارگان‌های مجاور می شود. شایعترین محل بروز این بیماری، لگن و ارگانهای داخل آن است که عبارتند از: تخمدانها، لوله‌های رحمی، مثانه، روده و حالب. گاهی سلولهای نابجای اندومتر، در محل برش جراحی نیز کاشته شده و رشد می کنند (اتدومتریوز جداری). این بیماری معمولا از دوره بلوغ می‌تواند آغاز می شود و با سیکل ماهانه پیشرفت می‌کند.

این فوق تخصص جراحی‌های درون بین زنان گفت: مهمترین علامت ابتلا به بیماری اندومتریوز، دردهای شدید در زمان قاعدگی است که اغلب به مسکن پاسخ نمی دهد. متاسفانه در اندومتریوز، علائم بیماری با شدت آن ارتباطی ندارد، لذا ممکن است یک بیمار با درگیری شدید، بدون علامت باشد. همینطور، گاهی با درگیری کمتر علائم شدیدتر بروز می‌کند. وی به مهمترین علائم اندومتریوز اشاره کرد که عبارتند از درد مزمن لگنی که به اشکال مختلف مثل عادت ماهانه دردناک (دیسمنوره)، درد در زمان مقاربت، درد هنگام اجابت مزاج یا ادرار کردن که طی عادت ماهیانه تشدید می شود. خونریزی غیر طبیعی رحم به صورت لکه بینی قبل از قاعدگی، افزایش میزان خونریزی قاعدگی و یا خونریزی در فواصل قاعدگی. وجود خون در ادرار یا مدفوع هنگام قاعدگی و در نهایت یکی از علائم مهم می‌تواند نازایی باشد.

وی همچنین بیان کرد: اندومتریوز با مکانیسمهای مختلف می تواند سبب ناباروری شود و 40 تا 50 درصد موارد ناباروری با اندومتریوز مرتبط است. حتی گاهی اندومتریوز طی بررسی های یک خانمِ نابارور تشخیص داده می شود. توصیه می شود زنان متاهل مبتلا به اندومتریوز، هر چه زودتر و تا قبل از پیشرفت بیماری اقدام به بارداری کنند تا در صورت وجود ناباروری، زودتر تشخیص داده شده و درمان شوند.

دکتر حفیظی افزود: تخمدانها و ارگانهای لگن در اندومتریوز دچار چسبندگی می شوند و نیز کیستهای تخمدانی را نیز سبب می شوند. نشانه های بیماری اندومتریوز تقریباً همیشه با یائسگی از بین می روند، به همین دلیل در درمان دارویی این بیماری، با استفاده از هورمون‌ها، سیکل‌های ماهانه مهار می شوند.

وی با اشاره به اینکه این بیماری در سنین باروری زنان را گرفتار می‌کند؛ گفت: هنوز یک علت واحد برای بیماری شناخته نشده و تئوری های مختلفی مطرح شده اند. همینطور اخیرا دخالت عوامل ژنتیک و اختلال سیستم ایمنی شناخته شده است. وی در خصوص تشخیص بیماری گفت: در تمام دنیا تشخیص اندمتریوز با تاخیر 4 تا 8 ساله روبروست چرا که اغلب بیماران، علائم را به دردهای فیزیولوژیک زمان پریود نسبت می دهند و از سوی بیمار چشم پوشی می شوند. اما به جهت شیوع بالا و هم از منظر عوارض جدی بیماری؛ تشخیص صحیح این بیماری بسیار مهم است. از آنجا که اندومتریوز عمق لگن را درگیر می کند، سونوگرافی واژینال در خانم‌های متأهل و سونوگرافی رکتال در دختر خانم‌های مجرد ارجح است. سونوگرافی بهتر است با آمادگی و تخلیه روده انجام شود تا ضایعات عمقی دیواره روده قابل تشخیص باشند. ام.آر.آی در برخی موارد برای اثبات تشخیص، رد بدخیمی و بررسی محل و سایز ضایعات کوچک و عمیق لازم است. ام.آر.آی باید فقط در مراکز مخصوص اندومتریوز انجام شود. با اینکه قطعی ترین روش تشخیص اندومتریوز لاپاراسکوپی است؛ اما نیاز نیست که برای تمام بیماران انجام شود.

دکتر حفیظی گفت: هرچند این بیماری سرطان نیست، اما اغلب سیر پیشرونده و تهاجمی داشته و سبب درگیری ارگانهای مجاور می شود. در موارد کیست‌های اندومتریوزی تخمدان (اندومتریوما) یک تا دو درصد خطر بدخیمی وجود دارد؛ بنابراین بررسی دوره‌ای ضروری است.

وی درمان داروئی را اولویت اصلی برای مقابله با اندمتریوز دانست و گفت: جراحی قدم اول نیست. درمان دارویی خط اول درمان اندومتریوز است که با هدف از بین رفتن علائم و توقف گسترش ضایعات تجویز می شود. از آنجا که ضایعات اندومتریوزی از جنس لایه داخلی رحم هستند، داروهای تجویز شده سبب قطع خونریزی قاعدگی می شوند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص انتخاب درمان جراحی برای اندومتریوز گفت: انتخاب جراحی بر اساسسن بیمار، تمایل به باروری، وجود نازایی، ذخیره تخمدان، شدت علائم و پاسخ به درمان هورمونی برنامه‌ریزی می شود. حتی الامکان می بایست بیمار اندومتریوزی یک بار و به بهترین شکل جراحی شود. بخصوص در موارد کیست اندومتریوزی تخمدان، جراحی مکرر می تواند ذخیره تخمدان را به شدت کاهش داده و حتی سبب یائسگی زودرس شود. جراحی اندومتریوز ترجیحا به صورت لاپاراسکوپی انجام شود؛ زیرا در این روش، ضایعات اندومتریوزی با بزرگنمایی بهتر مشخص شده و حذف می شوند. از آنجا که در این بیماری، چسبندگی شدید ارگانهای لگنی مانند روده، مثانه و حالب وجود دارد و باید حذف کامل ضایعات اندومتریوزی در فاصله بسیار نزدیک به ارگانهای حیاتی و با حداقل آسیب به آنها انجام گردد، جراحی اندومتریوز یکی از مشکل ترین جراحی های لاپاراسکوپی است. بنابراین می بایست توسط لاپاراسکوپیست زنان متبحر در این زمینه انجام شود. همینطور گاهی لازم است بر اساس محل درگیری، جراح فوق تخصص کولورکتال یا اندویورولوژی نیز همزمان حضور داشته باشند.

وی در پایان با اشاره به فعالیت کلینیک اندومتریوز در بیمارستان امام رضا(ع) ذیل دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: خوشبختانه در شهر مشهد با وجود تیم قوی و متبحر در زمینه تشخیص و درمان اندومتریوز، و نیز درمان نازایی مرتبط با این بیماری، امکان درمان کامل با بالاترین کیفیت فراهم شده و در بخش دولتی و خصوصی، بیماران زیادی از سطح استان و استانهای مجاور تحت درمان قرار می گیرند.