یک متخصص بیماریهای عفونی با اشاره به اینکه یکی از دلایل مقاومتهای دارویی درمان ناقص توسط فرد غیر متخصص است، گفت: اکنون که آنفلوآنزا شایع شده، خود افراد به داروخانه مراجعه کرده و دارو خریداری میکنند؛ بعد از مدتی دارو جواب نمیدهد و پس از مراجعه به پزشک است که بیمار متوجه میشود داروی دیگری مناسب وی بوده است.
دکتر محمود پناهی در گفتوگو با ایسنا در خصوص پیدایش آنتیبیوتیکها اظهار کرد: پیدایش آنتیبیوتیکها موجب یک انقلاب در علم پزشکی شد و مرگومیر به شدت کاهش پیدا کرد. طبق اظهارات شاهدان عینی، بیشترین دارویی که قبل از پیدایش آنتیبیوتیکها مصرف میشد، مادهای به نام بوربون بود. در برخی موارد نیز دارونما مصرف میشد.
وی افزود: قبل از پیدایش آنتیبیوتیکها به بیماران دارونما میدادند تا بیمار از نظر روحی و روانی درمان شود. اولین آنتیبیوتیک، پنیسیلین بود؛ یک نوع قارچ که فلیمینگ آن را کشف کرد. در سال ۱۹۴۵ داروی دیگری به نام سولفامید در شهر بوستون آمریکا کشف و موجب شد مرگومیر از ۲۸۰ مورد در ۱۰۰ هزار به ۶۰ مورد در ۱۰۰ هزار نفر برسد. پیدایش آنتیبیوتیکها نهتنها موجب شد مرگ و میر کم شود بلکه عوارض بیماری در کسانی که زنده میماندند نیز کاهش مییافت.
مصرف آنتیبیوتیک باید براساس دستور پزشک متخصص باشد
این متخصص بیماریهای عفونی ادامه داد: با افزایش آنتیبیوتیکها مصرف بیرویه آن نیز شروع و پدیدهای به نام مقاومت آنتیبیوتیکی ایجاد شد. مصرف نامناسب آنتیبیوتیکها عوارض جانی و مالی دارد. نمیتوان هر آنتیبیوتیک را برای هر عفونتی مصرف کرد بلکه لازم است مصرف آن براساس دستور پزشک متخصص باشد. مصرف نامناسب و در نتیجه آن مقاومت آنتیبیوتیکها از قدیم شروع شده، ادامه دارد و ادامه هم خواهد داشت.
دکتر پناهی با بیان اینکه آنتیبیوتیکها از زمان پیدایش یک اعتماد اجتماعی برای جامعه ایجاد کرد، عنوان کرد: جهشها موجب تغییر شکل و نحوه درمان جهانگیریهای بزرگ بیماریهایی مانند وبا، طاعون، تیفوس، آبله و کرونا شد. خوشبختانه در حال حاضر کرونا شیوع ندارد و ابتلا به آن به سویههای B۴و B۵تغییر پیدا کرده و از همین رو واکسن ارزشی ندارد. این یک نوع مقاومت دارویی است که با جهش عوامل ایجاد شده است.
وی اضافه کرد: وقتی بیماری برای درمان مریضی خود مراجعه میکند، برای بررسی عامل میکروبی بیماری را کشت میدهیم اما نمیتوانیم تا زمان تعیین نتیجه کشت صبر کنیم؛ در نتیجه درمان تجربی را انجام میدهیم که بعد از پاسخ ممکن است داروی مصرفی پاسخگو باشد؛ به این ترتیب درمان ادامه خواهد یافت اما اگر دارو مناسب نبود، مجبور میشویم آن را حذف و داروی دیگری تجویز کنیم. اگر چند مرتبه این اتفاق رخ دهد، مقاومت دارویی ایجاد میشود.
این متخصص بیماریهای عفونی با اشاره به معضلی به نام خوددرمانی بیان کرد: در عمر ۵۰ ساله پزشکی خود این میزان آنارشیسم درمانی که برای درمان کرونا وجود داشت، ندیده بودم؛ بسیاری از افراد هر داروی نامناسبی را مصرف میکردند؛ در حالی که نیازی به مصرف آن نبود.
دکتر پناهی خاطرنشان کرد: در حال حاضر مصرف داروهای ضد ویروسی برای آنفلوآنزا نیز اشتباه است. این داروها باید در زمان وخامت اوضاع بیمار، در صورت داشتن سن بالا، برخورداری از زمینه بیماریهای بد مانند دیابت غیر کنترل شده و یا بیماریهای آسیبرسان به ریه و در زمانی مصرف شود که روز دوم یا سوم ابتلا به بیماری است. مصرف نادرست سبب مقاومت داروها علیه آنفلوآنزا میشود. به طور کلی مقاومت دارویی هیچگاه دست از سر ما بر نخواهد داشت.
وی با اشاره به اقداماتی که میتوان در مقابل مقاومتهای آنتیبیوتیکی انجام داد، تصریح کرد: زمانی که داروی نامناسب را قطع نمیکنیم و همچنان به درمان ادامه میدهیم، مقاومت دارویی ایجاد میشود. اگر داروی اضافی را حذف کنیم، هم هزینه بیمار و هم مصرف و عوارض دارو کم میشود. مصرف زیاد و مصرف نامناسب آنتیبیوتیکها ممکن است موجب مقاومت دارویی شود.
داروخانه محل دریافت مشاورههای پزشکی نیست
این متخصص بیماریهای عفونی افزود: در کشورهای خارجی به راحتی دارو در اختیار بیمار قرار نمیدهند؛ به طور مثال در آلمان دکتر پیشنهاد میدهد که بیمار آب مصرف کند. داروخانهها نیز نباید اظهار نظر کنند. داروخانه محل ارائه و دریافت مشاورههای پزشکی نیست بلکه محل فروش دارو با نسخه است. اینکه در حال حاضر دارو کم داریم، به دلیل مصرف بیدلیل و زیاد دارو است.
دکتر پناهی با بیان اینکه مصرف آنتیبیوتیک در کشورهای جهان سوم اشتباه و اصول و ساختار درمانی آنها نیز غلط است، عنوان کرد: در اکثر کشورهای اروپایی مانند سوئد، انگلستان و فرانسه آنتیبیوتیک را به درستی مصرف میکنند؛ در نتیجه مشکلات و هزینههای پزشکی و عوارض آنها نیز کمتر است.
وی با اشاره به اینکه عوارض آنتیبیوتیکها بسیار وسیع است، گفت: شایعترین عارضه مصرف آنتیبیوتیکها که برای ما اهمیت دارد، بثورات مانند جوش روی پوست یا حساسیت دارویی است. البته آنتیبیوتیکها عوارض دیگری مانند مشکلات گوارشی همچون اسهال، مشکلات رودهای و معدهای و عوارض کلیوی و کبدی نیز دارد. برخی عوارض نیز به نوع آنتیبیوتیکها بستگی دارد.
این متخصص بیماریهای عفونی بیان کرد: برای نظارت بر مصرف آنتیبیوتیکها میتوان چند اقدام انجام داد. حتما باید گروهی کاملا ورزیده از متخصصان عفونی آنتیبیوتیکها را تایید و مصرف آنها را کنترل کنند. داروخانهها نیز نباید مجاز به تجویز داروی بدون نسخه باشند. گروه کنترل در نظام پزشکی باید نسخههای پزشکان را به صورت تصادفی یا روی یک فرد خاص یا افرادی که از آنها شکایت شده را بررسی کند. همچنین نباید داروها را بدون تجویز فرد متخصص مصرف کرد.
کليه حقوق مادي و معنوي مطالب مندرج، براي سازمان نظام پزشکی خراسان رضوی محفوظ مي باشد.
طراحي و اجرا توسط سروش مهر رضوان