مقاله ها
راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺳﺎده، ﺑﺮاي ﮔﺬر از روزﻫﺎﯾﯽ دﺷﻮار
راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺳﺎده، ﺑﺮاي ﮔﺬر از روزﻫﺎﯾﯽ دﺷﻮار
به قلم دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺛﺎﻗﺒﯽ، روانﭘﺰﺷﮏ، رواندرﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ
اﺳﺘﺎدﯾﺎر روانﭘﺰﺷﮑﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮمﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﺸﻬﺪ
ﺑﺤﺮان ﺳﻼﻣﺖ روان ﻣﻌﺎﺻﺮ، در اﯾﺮان را ﻧﻤﯽﺗﻮان از ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﻮﻻﻧﯽ آﺳﯿﺐﻫﺎي ﺟﻤﻌﯽ آن ﺟﺪا ﮐﺮد. ﺟﻨﮓ اﯾﺮان و ﻋﺮاق، دﻫﻪﻫﺎ ﺗﺤﺮﯾﻢ اﻗﺘﺼﺎدي، و اﮐﻨﻮن ﺗﺸﺪﯾﺪ درﮔﯿﺮي ﻣﯿﺎن اﯾﺮان و اﺳﺮاﺋﯿﻞ، ﻻﯾﻪﻫﺎي ﭘﯽدرﭘﯽ از ﻓﺸﺎرﻫﺎي رواﻧﯽ ﻣﺰﻣﻦ و
ﺣﺎد را ﺑﺮ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ وارد ﮐﺮده‌اﻧﺪ ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ درﮔﯿﺮ ﺑﺎرﻫﺎي رواﻧﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎ ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً اﺗﻔﺎﻗﺎت ﭘﺮاﮐﻨﺪه و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻧﺮخﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪاي در اﻓﺴﺮدﮔﯽ، اﺿﻄﺮاب، PTSD و ﺟﺴﻤﯽﺳﺎزي ﺷﺪهاﻧﺪ.
ﺑﺮ اﺳﺎس «ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﺳﻼﻣﺖ روان اﯾﺮان» ، ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً از ﻫﺮ ﭼﻬﺎر اﯾﺮاﻧﯽ، ﯾﮏ ﻧﻔﺮ در ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﻪ ﯾﮏ اﺧﺘﻼل روانﭘﺰﺷﮑﯽ ﻗﺎﺑﻞﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺒﺘﻼ ﻣﯽﺷﻮد. اﻓﺴﺮدﮔﯽ 43٪ و اﺿﻄﺮاب 40٪ از ﺟﻤﻌﯿﺖ را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ. زﻧﺎن، ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﺷﻬﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻬﺮان، و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺳﻨﯽ 34–25 و ﺑﺎﻻي 75 ﺳﺎل ﺑﻪوﯾﮋه در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ.
نکته‌ی ﻣﻬﻢ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﺮان ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻨﮕﯽ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ از ﺳﻼﻣﺖ ﻧﺴﺒﯽ روﺑﺮو ﻧﻤﯽﺷﻮد؛ ﺑﻠﮑﻪ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺮاﺛﯽ از ﺗﺮوﻣﺎﻫﺎي ﺣﻞﻧﺸﺪه و ﺑﯽﺛﺒﺎﺗﯽﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ–ﺳﯿﺎﺳﯽ وارد ﻣﯽﺷﻮد.
درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ آﮔﺎﻫﯽ وارد ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺑﺤﺮان ﺟﺪﯾﺪ ﺻﺮﻓﺎً ﯾﮏ ﺣﺎدثه‌‌ی ﻣﺠﺰا ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎزﻓﻌﺎﻟﺴﺎزي زﺧﻤﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ. ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﻓﺮاﺗﺮ از اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﺻﺮﻓﺎً ﻋﻼﻣﺘﯽ ﻣﯽرود؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ روﯾﮑﺮدي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺮوﻣﺎ، ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﺎ دﯾﺪي ﻃﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺎت ﻓﺮدي، ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ را ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد.
ﺗﺮوﻣﺎﻫﺎي ﺗﺠﻤﻌﯽ و ﺑﯿﻦﻧﺴﻠﯽ: ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد اﯾﺮان
جامعه اﯾﺮاﻧﯽ ﺷﮑﻠﯽ از ﺗﺮوﻣﺎﻫﺎي ﺗﺠﻤﻌﯽ و ﭘﯿﭽﯿﺪه را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮕﻮﻫﺎي انتقال یافته ﺑﯿﻦﻧﺴﻠﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد. PTSD ﭘﯿﭽﯿﺪهدر ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ ﺗﺮوﻣﺎ ﻣﺰﻣﻦ، ﻣﮑﺮر و اﻏﻠﺐ ﺑﯿﻦﻓﺮدي اﺳﺖ ﺷﺎﯾﻊ است. در اﯾﺮان، ﻧﺎﻣﻼﯾﻤﺎت ﻣﺰﻣﻦ، ﺟﻨﮓ، ﺳﺮﮐﻮب و ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻣﻨﻈﺮهاي رواﻧﯽ ﺧﻠﻖ ﮐﺮده‌اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﻼل در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎن، اﺿﻄﺮاب ﻣﺰﻣﻦ و اﻟﮕﻮﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﯽ ازﻫﻢﮔﺴﯿﺨﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد.
ﭘﺪﯾﺪه‌ی ﺗﺮوﻣﺎﻫﺎي ﺑﯿﻦﻧﺴﻠﯽ ﺑﻪوﯾﮋه ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ اﺳﺖ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﺑﺮ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﺟﻨﮕﯽ اﯾﺮان و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﯾﺸﺎن اﻟﮕﻮﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ در ﻧﻮادﮔﺎن ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﻫﻮﻟﻮﮐﺎﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ: ﺗﺮوﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ آن را ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده‌اﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﻤﯽرﺳﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوري، ﻇﺮﻓﯿﺖ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ، و رواﯾﺖﻫﺎي دروﻧﯽﺷﺪه‌ی ﺗﺮس ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد.
ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻧﻮروﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﻐﺰ در ﺗﺮوﻣﺎ
روان، ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﻣﻐﺰ اﺳﺖ. ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ در ﺗﺮوﻣﺎ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺮاي ﻣﻐﺰ ﻣﯽاﻓﺘد:ﺑﯿﺶﻓﻌﺎﻟﯽ آﻣﯿﮕﺪاﻻ: ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺮس در وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺸﺪار داﺋﻢ
ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽاﻓﺘﺪ:
آﻣﯿﮕﺪاﻻ: ﻧﺎﺣﯿﻪاي ﺑﺎدامﺷﮑﻞ در ﻣﻐﺰ ﮐﻪ در ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﺮس و واﮐﻨﺶ «ﺟﻨﮓ ﯾﺎ ﮔﺮﯾﺰ» ﻗﺮار دارد؛ ﭘﺲ از ﺗﺠﺮبه‌ی ﺗﺮوﻣﺎ ﺑﯿﺶﻓﻌﺎل ﻣﯽﺷﻮد. در اﺧﺘﻼل اﺳﺘﺮس ﭘﺲ از ﺳﺎﻧﺤﻪ PTSD، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻬﺪﯾﺪ در آﻣﯿﮕﺪاﻻ اﻏﺮاقﺷﺪه اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﺟﺰﺋﯽ ﻧﯿﺰ واﮐﻨﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ ﺑﯿﺶﻓﻌﺎﻟﯽ آﻣﯿﮕﺪاﻻ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺗﺮوﻣﺎ شامل ﻫﻮﺷﯿﺎري داﺋﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ، واﮐﻨﺶ ﺑﯿﺶازﺣﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺮكﻫا، اﺿﻄﺮاب ﺷﺪﯾﺪ و ﻓﻮرانﻫﺎي ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ در ارﺗﺒﺎط اﺳت.
اﺳﺎﺳﺎً، ﻣﻐﺰي ﮐﻪ دﭼﺎر ﺗﺮوﻣﺎ ﺷﺪه، در ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎدهﺑﺎش ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد، و ﺑﺨﺶ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﻐﺰ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﺎﻣﻮشﮐﺮدن اﯾﻦ ﺳﯿﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺗﺮس را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ. ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداريﻫﺎي ﻋﺼﺒﯽ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺗﺮوﻣﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻣﯿﮕﺪاﻻ دارﻧﺪ (ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ از اﻓﺰاﯾﺶ واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي ﺑﻪ ﺗﺮس.)
تجلی رفتاری:
ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺑﻤﺒﺎران ﯾﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ در ﺑﺮده، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ دﭼﺎر وﺣﺸﺖ ﺷﻮد ﯾﺎ ﺣﺘﯽ در ﻣﺤﯿﻄﯽ اﯾﻤﻦ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﮐﻨﺪ، زﯾﺮا آﻣﯿﮕﺪاﻻي او ﻫﻤﭽﻨﺎن در وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺸﺪار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ.
2. ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ (اﺧﺘﻼل در ﺣﺎﻓﻈﻪ و زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزي)
ﺣﺎﻓظه‌ی اﭘﯿﺰودﯾﮏ (رواﯾﺘﯽ)
- ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ: ﺟﺰﺋﯿﺎت زﻣﺎﻧﯽ، ﻓﻀﺎﯾﯽ و زﻣﯿﻨﻪاي روﯾﺪادﻫﺎ را رﻣﺰﮔﺬاري ﻣﯽﮐﻨﺪ.
- ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎﻧﯽ: در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ دارد.
حافظه هیجانی(ضمنی)
- آﻣﯿﮕﺪاﻻ: ﺷﺪت ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻬﺪﯾﺪ را ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﮐﻨﺪ.
- اﯾﻨﺴﻮﻻ و ﺳﺎﻗﻪ ﻣﻐﺰ: ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﺪﻧﯽ ﺗﺮوﻣﺎ
چه اتفاقی می‌افتد: ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ، ناﺣﯿﻪاي ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎﻃﺮات و ﺗﻤﺎﯾﺰ «اﮐﻨﻮن» از «ﮔﺬﺷﺘﻪ» در اﺛﺮ ﺗﺮوﻣﺎ دﭼﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻣﯽﺷﻮد.
اﺳﺘﺮس ﻣﺰﻣﻦ و PTSD ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي ﮐﻮرﺗﯿﺰول و ﺳﻤﯿﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺑﯿﺶازﺣﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮرونﻫﺎي ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ آﺳﯿﺐ ﺑﺰﻧﺪ و رﺷﺪ ﻧﻮروﻧﯽ را ﻣﺨﺘﻞ ﮐﻨﺪ.
ﻧﺘﺎﯾﺞ رواﻧﯽ:
- اﺧﺘﻼل در رﻣﺰﮔﺬاري و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺧﺎﻃﺮات
- ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪﻫﺎي ﺗﮑﻪﺗﮑﻪ، ﻓﻠﺶﺑﮏ ﯾﺎ ﮐﺎﺑﻮس
- اﺣﺴﺎس اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺮوﻣﺎ «دوﺑﺎره» اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ
- ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﻣﻦ از ﺧﻄﺮﻧﺎك
در PTSD، ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ آﺳﯿﺐدﯾﺪه ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﺪ. ﺻﺪاي ﻫﻠﯿﮑﻮﭘﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﺎزار ﺷﻠﻮغ، ﺣﺘﯽ در ﻣﮑﺎن اﻣﻦ، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﺎن واﮐﻨﺶ ﺗﺮس را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻨﮕﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺎد. ﯾﮑﯽ از ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ، ﻣﻐﺰ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺪاﻋﯽﻫﺎي ﺗﺮس ﺑﺪون زمینه‌ی ﻣﺸﺨﺺ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﺑﯿﺶازﺣﺪ ﺗﺮس ﻣﯽﺷﻮد.
- ﺗﻀﻌﯿﻒ ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮاﯾﯽ – (PFC) اﺧﺘﻼل در ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎﻧﯽ
ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽاﻓﺘﺪ:
ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎنی (PFC) ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻨﻄﻖ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي، ﮐﻨﺘﺮل ﺗﮑﺎﻧﻪ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي اﺳﺖ. در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺮوﻣﺎ، ﺑﻪوﯾﮋه ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﮐﻪ وﻇﯿفه‌ی مﻬﺎر ﺗﺮس را دارﻧﺪ، ﻋﻤﻠﮑﺮدﺷﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ.
در PTSD
- ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ
- آﻣﯿﮕﺪاﻻ ﺑﯿﺶﻓﻌﺎل ﻣﯽﺷﻮد
مغز منطقی «ﺧﺎﻣﻮش»ﻣﯽﺷﻮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ «ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زﯾﺎد» دارد
ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ:
- اﺧﺘﻼل در ﺗﻤﺮﮐﺰ
- ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺗﮑﺎﻧﺸﯽ
- از دﺳﺖدادن ﮐﻨﺘﺮل ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ
- ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﻣﻬﺎر ﺗﺮس ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺮوﻣﺎ
ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي ﻧﻮراﭘﯽﻧﻔﺮﯾﻦ در اﺳﺘﺮس ﺣﺎد، ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﻬﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦﺑﻪﺑﺎﻻي PFC را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﯾﻌﻨﯽ: ﻓﺮد در ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﺘﺮس‌زا، ﺑﻪﺟﺎي ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن، ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً واﮐﻨﺶ «ﺟﻨﮓ–ﮔﺮﯾﺰ–اﻧﺠﻤﺎد» ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. در PTSD، ﺗﻌﺎدل ﻧﻮروﻧﯽ ﺑﯿﻦ PFC و آﻣﯿﮕﺪاﻻ ﺑﻪﻫﻢ ﻣﯽﺧﻮرد.
- ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎي اﺳﺘﺮس در وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺸﺪار داﺋﻢ– HPA
اﺧﺘﻼل در ﻣﺤﻮر
ﻧﻘﺶ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﻮرﺗﯿﺰول در اﺳﺘﺮس ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت:
- اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﻮﺷﯿﺎري و ﺗﻤﺮﮐﺰ
- ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻧﺮژي ﻓﻮري ﺑﺮاي ﻣﻐﺰ
- ﺗﺴﻬﯿﻞ در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺧﺎﻃﺮات ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ
- اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن
- ﻣﻬﺎر ﻣﻮﻗﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ و ﮔﻮارﺷﯽ
- ﮐﺎﻫﺶ اﻟﺘﻬﺎب
- ﻫﻤﮕﯽ اﯾﻦ ﻣﻮارد در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺿﻄﺮاري ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻔﯿﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
اﻣﺎ در ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﺘﺮس ﻣﺰﻣﻦ:
- ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ
- اﺧﺘﻼل در رﺷﺪ ﻧﻮرونﻫﺎ
- اﺧﺘﻼل در ﺧﻮاب
- اﺧﺘﻼل در اﯾﻤﻨﯽ
- اﻓﺴﺮدﮔﯽ، اﺿﻄﺮاب و ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﮏ
در PTSD ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﭘﺎﺳﺦ ﺑﯿﺶازﺣﺪ ﮐﻮرﺗﯿﺰول دارﻧﺪ )ﻫﺎﯾﭙﺮآروزل( و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﻮرﺗﯿﺰول ﭘﺎﯾﻪﺷﺎن ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ)ﻓﺮﺳﻮدگی سیستم) ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ، رﯾﺘﻢ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﺮس را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
نشانه‌ها:
- ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺑﺎﻻ
- ﺑﯽﺧﻮاﺑﯽ
- ﺗﺤﺮﯾﮏﭘﺬﯾﺮي
- اﺣﺴﺎس ﻓﺸﺎر داﺋﻢ
- ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ و ﺑﯽﺣﺴﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪ
ﺑﺨﺶ ﺳﻮم – ﺳﻪ ﺳﺘﻮن ﻣﻘﺎومﺳﺎزي در ﺑﺮاﺑﺮ اﺛﺮات ﻋﺼﺒﯽ ﺗﺮوﻣﺎ
ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ »ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ«؟
ﺳﻪ راﻫﺒﺮد زﯾﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻮاﻫﺪ ﻋﻠﻤﯽ و ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻫﺮ ﮐﺪام ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻠﯿﺪي ﻣﻐﺰ
آﺳﯿﺐدﯾﺪه در ﺗﺮوﻣﺎ )آﻣﯿﮕﺪاﻻ، ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ، ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎﻧﯽ، ﻣﺤﻮر HPA)ﭘﺎﺳﺦ ﺗﺮﻣﯿﻤﯽ ﻣﯽدﻫﻨﺪ:
- پرورش ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﭘﺬﯾﺮي ﺑﺮاي ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺣﺲ اﻃﻤﯿﻨﺎن
ﻫﺪف: ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺮجوﻣﺮج ﻋﺼﺒﯽ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢﮐﺮدن ﺳﺮﻧﺦﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞاﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮاي ﻣﻐﺰ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ »ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺗﻬﺪﯾﺪ
ﻧﯿﺴﺖ.«
- رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر راﯾﺞدر ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﯿﺖ
رﻓﺘﺎر ﮐﻨﺘﺮلﮔﺮي وﺳﻮاﺳﯽ و ﺧﺸﮏ/اﺟﺘﻨﺎب از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي/ﭼﮏﮐﺮدن ﻣﺪاوم اﺧﺒﺎر ﯾﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازيﻫﺎي اﻓﺮاﻃﯽ/ﻣﻨﻄﻖ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت/ »اﮔﺮ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻢ، اﺗﻔﺎق ﺑﺪي ﻧﻤﯽاﻓﺘﺪ«/»اﮔﺮ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﻓﮑﺮ ﻧﮑﻨﻢ، اﺿﻄﺮاب ﻧﺪارم/ »اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﺸﺘﺮ« /ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ، درﮔﯿﺮي، ﺗﺸﺪﯾﺪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎاﻣﻨﯽ/اﻓﺰاﯾﺶ آﺷﻔﺘﮕﯽ، از دﺳﺖدادن ﻣﺴﯿﺮ زﻧﺪﮔﯽ/ ﻓﻌﺎلﺳﺎزي داﺋﻢ آﻣﯿﮕﺪاﻻ و ﻣﺤﻮر HPA، اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺮس و ﺑﯽﻗﺮاري/
اﺛﺮ ﺗﺮوﻣﺎ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﻐﺰ
اﺳﮑﻦ داﺋﻢ ﺧﻄﺮ، واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻋﺪمﻗﻄﻌﯿﺖ آﻣﯿﮕﺪاﻻ
ﻓﺎﯾﺪه ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﭘﺬﯾﺮي
روﺗﯿﻦﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار، ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺸﺪار ﮐﺎذب
ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗHPA ﻣﺤﻮر
ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي روزانه ﺛﺎﺑﺖ، ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪ و اﻣﻨﯿﺖ رواﻧﯽ از دﺳﺖرﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎﯾﺰ زﻣﯿﻨﻪاي اﯾﺠﺎد رﯾﺘﻢ ﺷﺒﺎﻧﻪروزي ﺛﺎﺑﺖ، ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﮏﻫﺎي اﺳﺘﺮﺳﯽ واﮐﻨﺶ ﮐﻮرﺗﯿﺰول ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ
اﺑﺰارﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ:
- روﺗﯿﻦﻫﺎي ﺧﺮد روزاﻧﻪ: زﻣﺎن ﺧﻮاب و ﺑﯿﺪاري ﻣﺸﺨﺺ، زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻣﻨﻈﻢ وﻋﺪهﻫﺎ، ﺣﺮﮐﺎت ﮐﺸﺸﯽ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﯽ
- ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي رﯾﺘﻢدار: ﭘﯿﺎدهروي در زﻣﺎن ﺛﺎﺑﺖ، دﻋﺎ ﯾﺎ ذﮐﺮ ﻫﻢآﻫﻨﮓ، ﻣﺪﯾﺘﯿﺸﻦ ﯾﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ رﯾﺘﻢدار
- ﺗﮑﻨﯿﮏ ng: oundi Grاﺳﮑﻦ ﺣﺴﯽ 5-4-3-2-1 ﻫﻨﮕﺎم آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺧﺎرﺟﯽ
- ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻤﻨﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ارﺗﺒﺎط و اﻋﺘﺒﺎرﺑﺨﺸﯽ
ﻫﺪف: ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﻧﺰواي ﭘﺮﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ اﯾﻤﻦﺳﺎز از ﻃﺮﯾﻖ »ﻫﻢﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ﻫﯿﺠﺎنی
نظریه پلی‌گال:
ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ واگ ﺷﮑﻤﯽ، از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﭼﻬﺮهاي و ﺻﺪاﻫﺎي آرام، ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي دﻓﺎﻋﯽ را ﻣﻬﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ و ارﺗﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽدﻫﺪ.
ﻫﻢﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ﯾﻌﻨﯽ: آراﻣﺶ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺳﻄﺢ ﮐﻮرﺗﯿﺰول ﻓﺮد دﯾﮕﺮ را ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ.
(رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر راﯾﺞ )در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﺎاﯾﻤﻨﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ:
رﻓﺘﺎر:
ﻣﻨﻄﻖ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت/ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت/ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺰوا، ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺑﺎﻓﺮ اﮐﺴﯽﺗﻮﺳﯿﻦ «اﮔﺮ ﭼﯿﺰي ﺣﺲ ﻧﮑﻨﻢ، درد ﻧﻤﯽﮐﺸﻢ»/ ﺑﯽﺣﺴﯽ و ﮐﻨﺎرهﮔﯿﺮي/ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﺑﺮاي ﺧﻮددرﻣﺎﻧﯽ/ »اﻟﮑﻞ/ﻣﻮاد ﺳﺮﯾﻊ آراﻣﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ«/اﻋﺘﯿﺎد، ﺑﯽﺧﻮاﺑﯽ، ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎن/ ﺗﺮس ﭘﺎﯾﺪار از ﮐﻤﺒﻮد، ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻟﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ «اﮔﺮ اﻧﺒﺎر ﮐﻨﻢ، در اﻣﺎﻧﻢ»/ اﺣﺘﮑﺎر وﺳﻮاسﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ/
ﻧﻘﺶ ارﺗﺒﺎط اﯾﻤﻦ : اﺛﺮ ﺗﺮوﻣﺎ ، ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﻐﺰ
ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪن در وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺸﺪار آﻣﯿﮕﺪاﻻ
ﺻﺪا و ﭼﻬﺮه آرام → ﺗﺤﺮﯾﮏ واگ ﺷﮑﻤﯽ → ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮس
ﺗﻤﺎس ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﮔﻔﺖوﮔﻮ → اﻓﺰاﯾﺶ اﮐﺴﯽﺗﻮﺳﯿﻦ → ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻮرﺗﯿﺰول اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﻮرﺗﯿﺰول ﻣﺤﻮر HPA
ﺧﺎﻃﺮات ﮔﺴﯿﺨﺘﻪ و ﺗﺮﺳﻨﺎك ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ
ﮔﻔﺘﻦ رواﯾﺖ ﺑﺮاي ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻫﻤﺪل → ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي ﺣﺎﻓﻈﻪ
اﺑﺰارﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ:
- ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺷﻨﯿﺪن ﻫﻤﺪﻻﻧﻪ ﯾﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻫﻤﯿﺎر
- ﺳﻨﺖﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻣﺜﻞ ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺷﺒﺎﻧﻪ
- ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮك: ﻟﻤﺲ اﯾﻤﻦ، ﺗﻨﻔﺲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ، آواز دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ
ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺗﻨﻔﺲ 4-7-8
ﻣﺮاﺣﻞ:
.1دم از ﺑﯿﻨﯽ در 4 ﺛﺎﻧﯿﻪ
.2ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻧﻔﺲ 7 ﺛﺎﻧﯿﻪ
.3ﺑﺎزدم از دﻫﺎن ﺑﺎ ﺻﺪاي »ﻫﻮووش« ﺑﻪﻣﺪت 8 ﺛﺎﻧﯿﻪ
.4ﺗﮑﺮار 4 ﺑﺎر ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ، در ﻣﮑﺎن ﺳﺎﮐﺖ و ﺑﺎ ﭼﺸﻢﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ
ﻫﺪف: ﻓﻌﺎلﺳﺎزي دوﺑﺎره ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺮاﯾﯽ مغز و اﺛﺒﺎت اﯾﻨﮑﻪ «ﮐﻨﺶ ﻓﺮدي ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ.«
( رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر راﯾﺞ )در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ:
رﻓﺘﺎر: ﺗﺴﻠﯿﻢ و اﻧﻔﻌﺎل/ﻣﻨﻄﻖ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت/»ﻫﯿﭻ ﮐﺎري ﻓﺎﯾﺪه ﻧﺪارد«/ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت/ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ PFC، اﻓﺴﺮدﮔﯽ/ آﺳﯿﺐ ﺑﻪ رواﺑﻂ، ﺣﻔﻆ ﺑﺪن در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻨﮓ «اﮔﺮ ﻗﺪرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ، ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺣﺲ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ» ﺳﻠﻄﻪﮔﺮي ﯾﺎ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي
اﻫﺪاف ﻋﺼﺒﯽ/ اﺛﺮ ﻋﺎﻣﻠﯿﺖ / اﺛﺮ ﺗﺮوﻣﺎ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﻐﺰ
ﻫﺪفﮔﺬاري، ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ → ﺑﺎزﺳﺎزي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل، ﻣﻬﺎر ﺿﻌﯿﻒ ﺗﺮس ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎﻧﯽ
ﺗﺮس ﯾﺎ ﭘﺮﺧﺎش ﺧﻮدﮐﺎر آﻣﯿﮕﺪاﻻ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن در زﻣﺎن درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﻮر HPA
ﺗﺠﺎرب ﻣﻮﻓﻖ → آﻣﻮزش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻬﺪﯾﺪ
ﺣﺘﯽ ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ ﺳﺎده → ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﮏﻫﺎي ﮐﻮرﺗﯿﺰول
اﺑﺰارﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ:
- اﻫﺪاف ﮐﻮﭼﮏ و ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ: ﻧﻈﺎﻓﺖ ﯾﮏ ﮔﻮﺷﻪ، ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ، ﺗﮑﻤﯿﻞ ﯾﮏ درس آﻧﻼﯾﻦ
- دﻓﺘﺮچه ﻓﻌﺎلﺳﺎزي رﻓﺘﺎري: ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻫﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ ارزشﻫﺎي ﻓﺮدي
- ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ: آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرت، ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻤﮏ، داوﻃﻠﺒﯽ
- رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﮐﻮﭼﮏ: اﺣﻮالﭘﺮﺳﯽ از ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ، ﺣﻤﺎﯾﺖ از دﯾﮕﺮان → ﻓﻌﺎلﺳﺎزي ﻣﺪار ﭘﺎداش ﻣﻐﺰ و اﺣﯿﺎي ﻣﻌﻨﺎ
در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان: ﺳﻪ ﺗﺠﺮبه ﻣﺸﺘﺮك آﺳﯿﺐدﯾﺪﮔﺎن ﺟﻨﮕﯽ ﯾﺎ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
.1ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﻮدن ﺷﺮاﯾﻂ
.2اﺣﺴﺎس ﻧﺎاﻣﻨﯽ ﻣﺪاوم
.3درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ و ﺑﯽﻗﺪرﺗﯽ
ﺳﻪ ﺳﺘﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ اﯾﻦ آﺳﯿﺐﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﻨﺪ:
ﺗﺠﺮبه آﺳﯿﺐزا
ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ و ﻧﺎاﯾﻤﻨﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ
راﻫﺒﺮد ﻣﻘﺎﺑﻠﻪاي ﻋﻠﻤﯽ
ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﭘﺬﯾﺮي: روﺗﯿﻦﻫﺎي ﻣﻨﻈﻢ، ﮐﺎﻫﺶ آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻋﺼﺒﯽ
اﯾﻤﻨﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ارﺗﺒﺎط: ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ، ﻫﻤﺪﻟﯽ، ﻟﻤﺲ اﯾﻤﻦ
ﻋﺎﻣﻠﯿﺖ: ﻓﻌﺎلﺳﺎزي ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎﻧﯽ، ﻫﺪفﮔﺬاري، ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﻌﻨﺎدار / درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ
ﭘﯿﺎمﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﻼﻣﺖ روان در اﯾﺮان
- درك ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد درﮔﯿﺮ در ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﮐﻨﻮﻧﯽ، ﺑﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪاي از ﺗﺮوﻣﺎ را ﻧﯿﺰ ﺣﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. درﻣﺎن ﺗﺮوﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﻘﻂ «روﯾﺪاد ﻓﻌﻠﯽ» را ﻫﺪف ﺑﮕﯿﺮد، ﺑﻠﮑﻪ زمینه‌ی رواﻧﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﻧﯿﺰ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد.
- در ﻣﺪاﺧﻼت رواندرﻣﺎﻧﯽ و روانﭘﺰﺷﮑﯽ، از روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻋﻼﻣﺖﻣﺤﻮر ﺻﺮف ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و روﯾﮑﺮد
ﭘﺎﯾﺪار، ﻃﻮﻟﯽ، ﺑﺎﻓﺖﻣﺤﻮر و ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻤﻨﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ را در اوﻟﻮﯾﺖ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ.
- ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﺑﯿﻦﻓﺮديرا ﺟﺪي ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ. ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن، ﺑﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ »از ﺑﯿﺮون« ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ درون ﺧﻮد دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ.
- رواندرﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﺮد، ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﺧﺎﻧﻮاده، ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻧﻬﺎدﻫﺎ، رﺳﺎﻧﻪ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. زﯾﺮا ﺗﺮوﻣﺎ ﻫﻢ دروﻧﯽ اﺳﺖ، ﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎري.
- اﮔﺮ درﻣﺎن ﺗﺨﺼﺼﯽ در دﺳﺘﺮس ﻧﯿﺴﺖ، ﺣﺘﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺠﺎد روﺗﯿﻦ، ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ، ﺑﺎزي ﮔﺮوﻫﯽ، دﻋﺎ ﯾﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ »ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻋﺼﺒﯽ« اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ.
- ﺳﮑﻮت، اﻧﺰوا، و ﺑﯽﺣﺴﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ، واﮐﻨﺶﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ ﺗﺮوﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻧﻪ ﻧﺸﺎنهٔ ﺿﻌﻒ.
اﯾﻦ واﮐﻨﺶﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ درﻣﺎن و ﺗﻌﺪﯾﻞﭘﺬﯾﺮﻧﺪ – ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي اﯾﻤﻦ ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط، ﻣﻌﻨﺎ و ﻫﺪف ﺳﺎﺧﺘﻪ
ﺷﻮد.
- ﺑﻪ ﺟﺎي وﺳﻮاس درﺑﺎره اﺧﺒﺎر ﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ، ﺑﺮ ﺣﻮزهﻫﺎﯾﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﺛﺮي ﺑﮕﺬارﯾﺪ:
ﺣﻤﺎﯾﺖ از دﯾﮕﺮان، ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺤﻠﯽ، اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ وﻟﯽ ﻣﺆﺛﺮ.
ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻧﻮروﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ:
ﺗﺮﻣﯿﻢ از ﻃﺮﯾﻖ اﺧﺘﻼل ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺮوﻣﺎ/ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ/ آﻣﯿﮕﺪاﻻ ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ
ﺑﯿﺶﻓﻌﺎﻟﯽ، اﺳﮑﻦ ﻣﺪاوم ﺧﻄﺮ/ﺣﺎفظه ﺗﮑﻪﺗﮑﻪ، زﻣﯿﻨﻪزداﯾﯽ
آرامﺳﺎزي از ﻃﺮﯾﻖ ارﺗﺒﺎط اﯾﻤﻦ، روﺗﯿﻦ، ﺗﻨﻔﺲ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي از ﻃﺮﯾﻖ رواﯾﺖ، ﺳﺎﺧﺘﺎر روزاﻧﻪ
ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺪفﮔﺬاري، ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ، ﮐﻨﺶ ﻣﻌﻨﺎدار ﻣﻬﺎر ﺿﻌﯿﻒ، ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﻣﺨﺘﻞ ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶﭘﯿﺸﺎﻧﯽHPA ﻣﺤﻮر
ﺗﻨﻈﯿﻢ رﯾﺘﻢ ﺷﺒﺎﻧﻪروزي، ﮐﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮار، ﻟﻤﺲ و آراﻣﺶ ﮐﻮرﺗﯿﺰول ﻣﺰﻣﻦ، ﺧﺴﺘﮕﯽ
ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي: در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ درﮔﯿﺮي، ﺑﻼﺗﮑﻠﯿﻔﯽ و ﺗﺮس ﻣﺰﻣﻦ در آن ﻋﺎدي ﺷﺪهاﻧﺪ، »اﯾﻤﻨﯽ« ﯾﮏ اﺣﺴﺎس اﺳﺖ – ﻧﻪ ﻓﻘﻂ واﻗﻌﯿﺖ و اﯾﻦ اﺣﺴﺎس اﯾﻤﻨﯽ را ﻣﯽﺗﻮان در ﻣﻐﺰ، ﺑﺪن و رواﺑﻂ ﺑﺎزﺳﺎزي ﮐﺮد. ﻧﻪ ﺑﺎ راهﺣﻞﻫﺎي ﻋﻈﯿﻢ، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﮔﺎمﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ، ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﻋﻠﻤﯽ – در ﺧﺎﻧﻪ، درﻣﺎﻧﮕﺎه، ﻣﺪرﺳﻪ، ﯾﺎ ﺣﺘﯽ در ﺟﻤﻊﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ. رواندرﻣﺎﻧﯽ ﺗﺮوﻣﺎ در اﯾﺮان – ﺑﻪوﯾﮋه در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ – ﻓﻘﻂ وﻇﯿﻒهٔ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﮑﺎري ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﻧﻬﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ.
